Lập Trình Hướng Đối Tượng (OOP): Tìm Hiểu Những Nguyên Tắc Cơ Bản và Lợi Ích

Trong lĩnh vực lập trình, chúng ta thường gặp hai phương pháp lập trình chính: Lập trình hướng thủ tục (POP) và Lập trình hướng đối tượng (OOP). Mặc dù POP có một số ưu điểm nhất định, nhưng trong thực tế, phương pháp này gặp phải nhiều vấn đề, đặc biệt khi xử lý các dự án lớn. Các vấn đề thường gặp bao gồm:

• Khó bảo trì: Do mã nguồn thường được viết thành những khối dài khó quản lý.
• Khó mở rộng: Việc thay đổi một phần của chương trình có thể khiến nhiều phần khác cũng phải được điều chỉnh.
• Khó tái sử dụng mã: Mã thường được viết cho những mục đích cụ thể và rất khó áp dụng cho các trường hợp khác.

Vì lý do này, lập trình hướng đối tượng (OOP) đã trở nên phổ biến và được ưa chuộng hơn trong giới lập trình viên.

1. Lập Trình Hướng Đối Tượng OOP Là Gì?

OOP là một kỹ thuật lập trình, sử dụng các đối tượng (objects) làm nền tảng để xây dựng ứng dụng. Lập trình hướng đối tượng giải quyết nhiều vấn đề mà POP không thể khắc phục. Dưới đây là những lợi ích nổi bật của OOP:

• Cách Tiếp Cận Thực Tế: OOP cho phép mô phỏng các thực thể và hành động trong đời sống vào mã code một cách trực quan. Ví dụ, bạn có thể tạo lớp "Lập trình viên" với các phương thức như "Phân tích yêu cầu", "Viết code", và "Triển khai sản phẩm", tương ứng với những hoạt động thực tế của một lập trình viên.
• Dễ Dàng Mở Rộng và Bảo Trì: OOP làm cho việc sửa chữa và mở rộng mã nguồn trở nên dễ dàng hơn nhờ tính chất mô đun hóa, cho phép chia mã thành các đối tượng độc lập.
• Mã Sạch và Gọn Gàng: OOP giúp tổ chức mã tốt hơn thông qua việc sử dụng các lớp, đối tượng và phương thức, giảm thiểu sự lặp lại và cải thiện tính nhất quán.

2. Khái Niệm Lớp và Đối Tượng

Trong OOP, lớp (Class) và đối tượng (Object) có thể được coi như một khuôn mẫu và những sản phẩm được tạo ra từ khuôn mẫu đó.

Lớp (Class):

• Là một khung mẫu để định nghĩa các thuộc tính và hành vi chung của một nhóm đối tượng trong thế giới thực.
• Giống như bản vẽ kỹ thuật mô tả cấu tạo và chức năng của một sản phẩm.
• Gồm các thuộc tính (properties) và phương thức (methods) tương ứng.

Đối Tượng (Object):

• Là thể hiện cụ thể của lớp.
• Giống như sản phẩm hoàn chỉnh được tạo ra từ một bản vẽ.

Ví dụ: Lớp "Developer" (Lập trình viên) có thuộc tính như: tên, tuổi, chuyên môn và phương thức như: lập trình, phân tích, thiết kế. Các đối tượng của lớp Developer có thể là: BackendDeveloper, FrontendDeveloper, FullStackDeveloper.

3. Các Tính Chất Của OOP

3.1. Tính Đóng Gói (Encapsulation)

Tính đóng gói là một trong những tính chất quan trọng của OOP, giúp che giấu chi tiết thực hiện bên trong của một đối tượng, chỉ cung cấp giao diện public để truy cập. Điều này giúp gom nhóm thuộc tính và phương thức thành một đối tượng, quản lý dễ dàng hơn.

3.2. Tính Kế Thừa (Inheritance)

Kế thừa cho phép một lớp thừa hưởng các thuộc tính và phương thức từ một lớp khác. Điều này giảm thiểu mã lặp lại và gia tăng khả năng tái sử dụng code. Kế thừa có thể đơn (một lớp con kế thừa từ một lớp cha) hoặc đa (một lớp con kế thừa từ nhiều lớp cha).

3.3. Tính Đa Hình (Polymorphism)

Tính đa hình cho phép cùng một phương thức được thực hiện theo nhiều cách khác nhau tùy thuộc vào lớp con được sử dụng.

3.4. Tính Trừu Tượng (Abstraction)

Tính trừu tượng giúp tổng quát hóa một đối tượng, ẩn đi chi tiết bên trong và chỉ thể hiện những thông tin bên ngoài, giúp người dùng dễ dàng hiểu và sử dụng.

Kết Luận

Lập trình hướng đối tượng (OOP) đã và đang trở thành phương pháp phổ biến trong cộng đồng lập trình viên, nhờ vào khả năng cải thiện tính bảo trì, mở rộng và tái sử dụng mã nguồn. Với OOP, việc phát triển ứng dụng trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn.

Tài Liệu Tham Khảo

• 4 nguyên lý cơ bản trong OOP và ví dụ Python - Viblo
• https://viblo.asia/p/lap-trinh-huong-doi-tuong-oop-L4x5xJxrZBM
• https://viblo.asia/p/object-oriented-programming-lap-trinh-huong-doi-tuong-vlZL9a0WLQK
  source: viblo