Trong quá trình học lập trình, cả ở trường lớp lẫn tự nghiên cứu, các lập trình viên thường gặp phải những thuật ngữ khó hiểu. Bài viết này sẽ giúp bạn làm rõ những khái niệm cơ bản liên quan đến việc viết code và quy trình build phần mềm, từ đó giúp bạn tiếp thu kiến thức tốt hơn.
1. Code (Mã)
Code là tập hợp các chỉ thị được viết bằng một ngôn ngữ lập trình nào đó, dùng để hướng dẫn máy tính thực hiện các nhiệm vụ cụ thể. Có hai loại code chính là mã máy (machine code) và mã nguồn (source code).
2. Machine Code (Mã Máy)
Machine code là dạng nguyên thủy của code, được biểu diễn bằng dãy bit hoặc byte. Mã máy rất khó hiểu đối với con người, do đó lập trình viên thường viết mã nguồn bằng ngôn ngữ lập trình (như C, C++, Java, Python), sau đó sẽ được biên dịch thành mã máy để máy tính có thể thực thi.
3. Source Code (Mã Nguồn)
Source code là phần mã viết bằng ngôn ngữ lập trình. Ví dụ:
python
print("Hello, World!") # Dòng mã này in chữ "Hello, World!"
x = 10 # Gán giá trị 10 cho biến x4. Bytecode
Bytecode là một loại mã không phải là mã máy hay mã nguồn. Bytecode thường là đầu ra của các ngôn ngữ như Java, có khả năng chạy trên nhiều hệ điều hành khác nhau nhờ vào máy ảo (JVM).
5. Compile và Compiler (Biên Dịch và Trình Biên Dịch)
Biên dịch là quá trình chuyển đổi mã nguồn thành mã máy, bytecode, hoặc sang ngôn ngữ khác. Trình biên dịch (compiler) thực hiện nhiệm vụ này, ví dụ như biên dịch mã C/C++ thành mã Assembly hoặc Java thành bytecode.
6. Interpret và Interpreter (Thông Dịch và Trình Thông Dịch)
Thông dịch là quy trình thực thi mã nguồn trực tiếp mà không cần biên dịch trước. Ví dụ, mã Python thường được chạy thông qua trình thông dịch mà không cần phải biên dịch thành mã máy.
7. Linker (Trình Liên Kết)
Linker có nhiệm vụ kết nối các file mã máy lại với nhau để tạo thành file thực thi hoặc thư viện. Quá trình này là cần thiết để đảm bảo tất cả các phần của chương trình hoạt động thống nhất với nhau.
8. Build (Xây Dựng)
Build là quá trình tạo ra sản phẩm phần mềm từ mã nguồn. Kết quả của quá trình này có thể là file thực thi, thư viện, hoặc các file trung gian cần thiết.
9. Host Device và Target Device (Thiết Bị Chủ và Thiết Bị Mục Tiêu)
Host device là thiết bị mà bạn sử dụng để biên dịch và build phần mềm, trong khi target device là thiết bị mà phần mềm này sẽ chạy trên đó. Ví dụ, nếu bạn sử dụng máy Windows để build phần mềm cho điện thoại Android, thì máy Windows là host device và điện thoại Android là target device.
10. Debug và Debugger
Debug là quá trình tìm và sửa lỗi trong mã nguồn. Công cụ hỗ trợ việc debug được gọi là debugger, với các tính năng như tạm dừng ứng dụng, đọc và sửa giá trị biến tại thời điểm tạm dừng, và thực thi chương trình.
11. Editor (Trình Soạn Thảo)
Editor là phần mềm cho phép nhập và lưu văn bản, điển hình như Notepad trên Windows hoặc Gedit trên Linux. Đối với lập trình, không nên sử dụng các trình soạn thảo như Word để viết code.
12. Toolchain
Toolchain là tập hợp các công cụ cần thiết để biên dịch mã nguồn thành file thực thi. Toolchain bao gồm compiler, linker, debugger, và có thể có các công cụ hỗ trợ khác. Có hai loại toolchain: native cho việc biên dịch trên hệ thống giống thiết bị mục tiêu và cross cho việc tạo file chạy trên hệ thống khác.
13. SDK (Bộ Phát Triển Phần Mềm)
SDK là tập hợp các công cụ và tài liệu hỗ trợ lập trình viên trong việc phát triển phần mềm. SDK có thể bao gồm thư viện, sample code, toolchain, và hướng dẫn sử dụng.
14. IDE (Môi Trường Phát Triển Tích Hợp)
IDE là phần mềm giúp lập trình viên dễ dàng phát triển sản phẩm với nhiều tính năng hỗ trợ như chỉnh sửa code, biên dịch, chạy ứng dụng, và debug. Một IDE thường gồm editor, SDK, và toolchain tích hợp.
Kết luận, bài viết này đã cung cấp cho bạn những khái niệm cơ bản cần thiết trong quá trình viết code và xây dựng phần mềm. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi hay góp ý gì, hãy liên hệ với mình để cùng thảo luận. Chúc bạn thành công trong việc học lập trình!
source: viblo
