Quy trình phát triển và kiểm thử phần mềm
Trong bài viết này, tôi sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan và đầy đủ về quy trình phát triển phần mềm cùng với các nguyên tắc trong kiểm thử phần mềm.
1. Quy trình phát triển phần mềm (SDLC)
Bước 1: Lập kế hoạch và phân tích yêu cầu (nhiệm vụ của BA)
Trước khi tiến hành xây dựng phần mềm, Business Analyst (BA) sẽ thu thập thông tin yêu cầu từ khách hàng. Sau đó, BA nghiên cứu thị trường để xác định các chức năng cần có của phần mềm. Kết quả của giai đoạn này sẽ được tổng hợp thành một tài liệu gọi là Tài liệu Đặc tả yêu cầu phần mềm (Software Requirement Specification - SRS), bao gồm các yêu cầu về chức năng, giao diện, hiệu suất và các bản phác thảo cần thiết. Cùng lúc, nhóm quản lý và các nhà phát triển sẽ thống nhất mô hình phát triển phần mềm.
Bước 2: Thiết kế phần mềm (Designer, Developer)
Giai đoạn này sẽ sản xuất các đặc điểm kỹ thuật thiết kế, xác định kiến trúc hệ thống và yêu cầu lập trình cần thiết để hướng dẫn toàn bộ quá trình phát triển phần mềm.
Bước 3: Phát triển phần mềm (Developer)
Lập trình viên sẽ bắt đầu viết mã và triển khai các thông số thiết kế đã được xác định.
Bước 4: Kiểm thử phần mềm (Tester)
Tester sẽ tạo ra các tình huống kiểm thử (test case) và tiến hành kiểm thử phần mềm. Sau khi hoàn tất kiểm thử, tester sẽ ghi lại các lỗi phát hiện được trên công cụ quản lý và thông báo cho lập trình viên để xử lý.
Bước 5: Triển khai và phát hành sản phẩm
Phần mềm sẽ được triển khai trên môi trường thực tế (Production environment) với dữ liệu thực, sử dụng bởi người dùng thật và sẽ cung cấp sản phẩm hoàn thiện cho khách hàng.
Bước 6: Bảo trì
Sau khi sản phẩm đã được phát hành, việc bảo trì sẽ được thực hiện để xử lý những vấn đề phát sinh hoặc để cập nhật phần mềm cho phù hợp với yêu cầu mới.
2. Quy trình kiểm thử phần mềm (STLC)
Bước 1: Phân tích yêu cầu (Requirement Analysis)
Tester sẽ phân tích tài liệu Prototype và Tài liệu Đặc tả yêu cầu để xác định các yêu cầu kiểm thử. Yêu cầu được chia thành hai loại:
- Functional (chức năng): Mô tả các tính năng cần thiết của phần mềm.
- Non-Functional (phi chức năng): Mô tả hiệu năng và độ tin cậy của phần mềm.
Bước 2: Lập kế hoạch kiểm thử
Thiết lập kế hoạch kiểm thử để đảm bảo phần mềm đạt yêu cầu đề ra. Kế hoạch này bao gồm phân tích phạm vi, hướng tiếp cận, quy trình và tài nguyên cần thiết cho việc kiểm thử. Cần xác định các chức năng hoặc mô-đun cần kiểm tra, người chịu trách nhiệm và thời điểm bắt đầu, thực hiện cũng như kết thúc việc viết test case.
Bước 3: Phát triển kịch bản kiểm thử
Tạo dựng Testcase dựa trên yêu cầu phần mềm. Mẫu Testcase thường có các mục: ID, tiêu chí kiểm thử, các bước thực hiện, kết quả mong đợi và kết quả thực tế. Các Tester trong cùng đội sẽ tiến hành kiểm tra và xem xét Testcase của nhau để đảm bảo không bỏ sót các trường hợp quan trọng.
Bước 4: Thiết lập môi trường kiểm thử
Thiết lập môi trường kiểm thử là một hoạt động độc lập, có thể diễn ra đồng thời với việc phát triển kịch bản kiểm thử. Môi trường nhưng điều kiện cụ thể sẽ do lập trình viên tạo ra để triển khai phiên bản hoàn thiện của phần mềm để kiểm thử.
Bước 5: Thực hiện kiểm thử
Sau khi lập trình viên đã hoàn thành việc mã hóa và đưa sản phẩm lên môi trường kiểm thử, tester sẽ tiến hành thực hiện kiểm tra dựa trên Test Case đã được thiết lập. Trong quá trình kiểm thử, nếu phát hiện lỗi (bug), tester sẽ ghi lại trên công cụ quản lý lỗi. Các bug sẽ được phân công cho lập trình viên tương ứng để xử lý. Khi lập trình viên sửa lỗi xong, tester sẽ tiếp nhận lại và thực hiện kiểm tra lại.
Bước 6: Đóng kiểm thử
Tester sẽ chuẩn bị báo cáo kết thúc kiểm thử, tổng hợp các số liệu trong quá trình kiểm tra. Đội ngũ phát triển sẽ tổ chức họp để đánh giá các tiêu chí xác định kiểm thử đã đủ hay chưa. Những tiêu chí này có thể khác nhau tùy thuộc vào từng dự án, thường bao gồm: số lượng test case được thực hiện thành công, tỷ lệ lỗi phát hiện được phải giảm xuống dưới mức cho phép và thời gian hoàn thành theo dự kiến đã xác định trong kế hoạch.
Quy trình kiểm thử phần mềm sẽ chỉ được kết thúc khi sản phẩm được bàn giao cho khách hàng. Một số trường hợp khác cũng có thể kết thúc kiểm thử bao gồm:
- Khi dự án bị hủy bỏ.
- Khi các mục tiêu chính đã hoàn thành.
- Khi công việc bảo trì hoặc cập nhật đã hoàn tất.
3. 7 Nguyên tắc kiểm thử phần mềm
Dưới đây là bảy nguyên tắc cơ bản trong kiểm thử phần mềm mà tôi sẽ trình bày chi tiết trong các bài viết sau:
- Kiểm thử không thể chứng minh sự không tồn tại của lỗi.
- Kiểm thử toàn diện là không khả thi.
- Kiểm thử càng sớm càng tốt.
- Lỗi thường không phân bố đều.
- Nghịch lý thuốc trừ sâu.
- Kiểm thử phụ thuộc vào ngữ cảnh.
- Khái niệm sai lầm về việc “hết lỗi”.
Tham khảo:
- 7 Nguyên tắc cơ bản trong Kiểm Thử Phần Mềm
- Trung tâm Anh IT
source: viblo
